U znak sećanja na stravičan zločin koji je u Surdulici izvršen nad srpskim civilima tokom Prvog svetskog rata svake godine se na 29. maj obeležava praznik Svetih mučenika surduličkih. Ove godine će biti održan i Krsni hod za dubolu dolinu u slavu i čast žrtava.
Bugarski okupatori su od 1915-1918. godine Surdulicu pretvorili u klanicu srpskog naroda.
Pretpostavlja se da je ubijeno oko 30.000 ljudi, a njivove kosti pohranjene u Kosturnicu u centru Surdulice.
Tokom Prvog svetskog rata, krajevi u Srbiji koje je okupirala bugarska vojska proglašeni su za Moravsku Bugarsku, a Srbi, stanovnici tih oblasti, za Moravske Bugare. Prema jednoj naredbi bugarskih okupacionih vlasti, reč Srbin nije smela ni da se izusti.
Računa se da je tokom Topličkog ustanka, u proleće 1917. godine, pobijeno oko 20 hiljada Srba svih uzrasta i oba pola, međutim, tačan broj nikada nije utvrđen, a cifre se kreću i do 30.000 pobijenih.
Najveći deo pobili su Bugari, koristeći vrlo često samo hladno oružje – bajonete.
Foto: jugmedia.rs/nepoznato
Spomen kosturnica je 1924. izgrađena u neposrednoj blizini nekadašnjeg sabirnog logora.
Surdulica je ujedno bila i zadnje mesto gde su Bugari dovodili zarobljene Srbe i tu ih ubijali a pod izgovorom da ih vode da rade u rudnicima u Bugarskoj.
Dan kada je okončan Prvi svetski rat
Autor: Đorđe Bojanić
